راهنمای ناشتایی جهت انجام آزمایش ها
ناشتایی با زمان مشخص جهت انجام برخی آزمایشها مانند آزمایش قندخون ناشتا، تری گلیسرید، … الزامی است چرا که خوردن غذا می تواند منجر به تغییر درمقادیر آزمایش شود.
دستورالعمل:
اگر پزشکان محترم شما یا همکاران ما در آزمایشگاه از شما بخواهند که در وضعیت ناشتا برای انجام آزمایشها مراجعه نمایید خواهشمند است موارد ذیل رعایت گردد:
1- 10 الی 12 ساعت قبل از مراجعه به آزمایشگاه هیچ غذا یا آشامیدنی (بجز آب) نخورده و نیاشامید. [این مدت ناشتایی درشب توصیه شده است که فعالیتهای بدن به حداقل رسیده و مقادیر طبیعی نیز در نمونه های صبح تعیین مقدار شده اند.]
2- در صورتیکه آزمایشهای مربوط به چربی خون مثل تری گلیسرید برای شما درخواست شده باشد مدت زمان ناشتایی حداقل 12ساعت است.
3- از نوشیدن آب میوه، چای و قهوه در طی مدت ناشتایی بپرهیزید اما نوشیدن آب بلامانع است (مگرآنکه محدودیت درمصرف آب توسط پزشک یا همکاران آزمایشگاه تذکر داده شده باشد).
4- طی مدت ناشتایی از استعمال دخانیات، جویدن آدامس و تمرین های بدنی و ورزش پرهیز نمایید. این موارد ممکن است منجر به تحریک سیستم گوارش و تغییر در نتایج آزمایشها شود.
5- برای جلوگیری از تاثیر گرسنگی زیاد نباید بیمار بیش از 16 ساعت ناشتا باشد.
6- بعد از نمونه گیری شما می توانید رژیم غذایی عادی و فعالیت روزانه خود را شروع نمایید.
7- اجازه دارید داروهایی که پزشک دستور قطع آنها را صادر نکرده است مصرف کنید.
8- جهت جلوگیری از کبودی محل خونگیری شده، آرنج را صاف نگه داشته و به مدت 5 دقیقه محکم با پنبه روی محل خونگیری فشار وارد سازید. خم کردن آرنج ممکن است احتمال کبودی را افزایش دهد.
آزمایشاتی که احتیاج به حداقل 4 ساعت ناشتا بودن نیاز دارد:
اوره، اسید اوریک، آلدولاز (برای بررسی اختلالات عضله)
آزمایشاتی که احتیاج به 8 الی 10 ساعت ناشتا بودن نیاز دارد:
فسفر، GGT، تست تحمل لاکتوز، لیپاز (برای ارزیابی بیماریهای پانکراس)، C-Peptide و انسولین (برای تشخیص انسولینمیا و اختلالات متابولیسم چربی و قندها مورد استفاده قرار می گیرند)، PTH (برای بررسی علت افزایش و یا کاهش کلسیم) ، Anti-GBM Ab. (برای تشخیص التهاب کلیه ناشی از بیماریهای خود ایمنی یا سندرم گودپاسچرز استفاده می شود).
آزمایشاتی که احتیاج به 10 الی 12 ساعت ناشتا بودن نیاز دارد:
آهن، TIBC، گلوکاگون (برای ارزیابی فعالیت پانکراس)، کالسیتونین (برای تشخیص سرطان مدولاری تیروئید)، هموسیتئین
آزمایشاتی که احتیاج به 12 الی 14 ساعت ناشتا بودن نیاز دارد:
کلسترول، تری گلیسرید، گاسترین ، آپولیپوپروتئین ها
آزمایش غربالگری چالش گلوکز (GCT)
خانم ها در دوران حاملگی ممکن است به دیابت حاملگی مبتلا شوند. یکی از آزمایشهای اولیه برای تشخیص این گروه از بیماران آزمایش چالش گلوکز است که در واقع چگونگی پردازش قند توسط بدن شما ارزیالبی می کند. این آزمایش معمولاً در هفته 26 الی 28 حاملگی درخواست و انجام می شود. جهت انجام آزمایش رعایت نکات ذیل الزامی است:
هیچگونه آمادگی قبلی قبل از انجام آزمایش از جمله ناشتا بودن لازم نیست در هنگام مراجعه به آزمایشگاه از شما درخواست خواهد شد که محلول گلوکز آماده شده توسط پرسنل آزمایشگاه را بطور کامل بنوشید ( 50 گرم گلوکز در یک لیوان آب) سپس دقیقاً پس از یک ساعت از نوشیدن محلول گلوکز نمونه خون از شما گرفته شده و میزان قند خون تعیین می گردد
آزمایش قند خون دو ساعته (2-hPPBG)
بعد از 12- 10 ساعت ناشتا بودن و انجام تست قند خون ناشتا بر حسب درخواست پزشک معالجتان در آزمایشگاه به شما شربت قند می دهند و یا باید صبحانه معمولی خود را میل نمائید. با خوردن آخرین لقمه صبحانه زمان را یادداشت کرده و دقیقأ دو ساعت بعد جهت خونگیری به آزمایشگاه مراجعه نمائید. توجه داشته باشید که از شب قبل از آزمایش و همچنین در فاصله خونگیری اول و دوم نباید هیچگونه تحرک غیر متعارف مانند ورزش و پیاده روی داشته باشید. حتی الامکان صبحانه را در آزمایشگاه صرف نموده و تا زمان انجام آزمایش در آزمایشگاه منتظر بمانید. آزمایش قند ناشتا و دو ساعته را در یک روز انجام دهید. آزمایش را حتمأ باید قبل از ساعت 10 صبح شروع کنید و از انجام آن در ساعات دیرتر خودداری کنید.
شرایط بیمار برای انجام آزمایش تحمل گلوکز (OGTT)
1- بیمار باید درصورت امکان داروهایی که ممکن است برتحمل گلوکز اثرگذار باشند را قطع نماید (بامشورت پزشک).
2- آزمایش باید بعد از سه روز بدون هیچ محدودیت در رژیم غذایی (حداقل 150 گرم کربوهیدرات روزانه ) و فعالیت بدنی باید انجام شود.
3- آزمایش بعد از 12-10 ساعت ناشتایی برروی بیماران سرپایی قابل انجام است. بیمار درفواصل نمونه برداری ها باید در وضعیت نشسته قرار گرفته و از کشیدن سیگار خودداری نماید.
4- آزمایش تحمل گلوکز را نباید برروی بیماران بستری در بیمارستان ، بیماران غیرفعال و نیز بیماران با بیماری حاد انجام داد.
5- آزمایش ساعت 9-7صبح شروع شده و بعد از گرفتن نمونه ناشتا هر 30دقیقه تا 3 ساعت پس از میل نمودن محلول قندی ، آزمایش تکرار میگردد.
6- برای آقایان و خانمهای غیرباردار میزان قندی که برای آزمایش تحمل گلوکز باید میل گردد 75گرم و برای کودکان 1.75 گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن (ماکزیمم تا 75گرم) است.
7- مسئول نمونه گیری گلوکز را در 300 سی سی آب حل نموده و پس از گرفتن نمونه برای قند ناشتا ، بیمار در عرض 5 دقیقه محلول قندی مذکور را میل مینماید.
8- بیمار باید در فاصله بین خونگیری ها در محیط آزمایشگاه حضور داشته باشد و از پیاده روی و ورزش و همچنین خوردن و آشامیدن و مصرف دخانیات خودداری کنید. بدیهی است مصرف آب بلامانع می باشد.
اوره
بیمار باید حداقل 2 الی 3 روز پیش از انجام آزمایش از مصرف غذاهای حاوی گوشت زیاد خودداری نماید.
تست های کبدی
– نیازی به ناشتا بودن بیمار نیست. ولی بهتر است حداقل چند ساعت بیمار ناشتا باشد.
– مصرف الکل سبب آسیب به کبد شده و در نتیجه بسیاری از آنزیم های کبدی از جمله آلکالن فسفاتاز، SGOT، SGPT و GGT افزایش می یابد.
– مصرف فنوباربیتال و فنی توئین که جزء داروهای ضد صرع می باشند سبب افزایش سطح آنزیم های کبدی می شود.
– حداقل 3 روز قبل از آزمایش هیچگونه تزریق عضلانی نداشته باشید.
آهن و TIBC
– شب قبل از آزمایش هم نباید غذای غنی از آهن مثل گوشت قرمز مصرف نماید.
آلدوسترون
– بعنوان یکی از تست های شناسایی علت ایجاد فشار خون و یا کاهش پتاسیم خون استفاده می شود.
– احتیاجی به ناشتا بودن بیمار ندارد.
– آزمایش باید دو هفته بعد از وجود هیچ محدودیت در رژیم غذایی (ولی محدودیت در مصرف نمک ، معادل 3گرم نمک روزانه) انجام شود.
– بیمار قبل از انجام آزمایش حداقل 2 ساعت در وضعیت نشسته باشد.
– آزمایش دو هفته پس از قطع داروهای ضد فشار خون، مدرها، قرص های ضد بارداری و کورتون ها باید انجام شود.
رنین
– بعنوان یکی از تست های شناسایی علت ایجاد فشار خون و یا کاهش پتاسیم خون استفاده می شود.
– آزمایش باید 3 روز بعد از وجود هیچ محدودیت در رژیم غذایی (ولی محدودیت در مصرف نمک ، معادل 3گرم نمک روزانه) انجام شود.
– آزمایش دو هفته پس از قطع داروهای ضد فشار خون، مدرها، قرص های ضد بارداری و کورتون ها باید انجام شود.
– نمونه برداری در صبح انجام شود زیرا حداکثر میزان ترشح رنین در صبح می باشد.
هورمون های تیروئیدی
– نیازی به ناشتا بودن ندارد ولی بدلیل تاثیر کدورت ناشی از خوردن چربی ها بر نتایج آزمایش، حداقل 3 ساعت قبل از آزمایش، غذا میل نفرمائید.
– بعد از اعمال جراحی بدلیل استرس های شدیدی که به بیمار وارد می شود سطح هورمونهای تیروئیدی در بیشتر موارد کاهش می یابد، بنابراین تا 2 هفته بعد از جراحی از انجام این آزمایشات خودداری نمائید.
– مصرف هروئین هم سبب افزایش غلظت هورمونهای تیروئیدی می شود.
– مصرف قرص های ضد بارداری و آمیودارون (داروی قلبی) سبب افزایش این هورمون ها می شود.
– غلظت هورمون های تیروئیدی در تابستان 20% کمتر از زمستان است.
پرولاکتین (هورمون مولد شیر)
– قطع مصرف داروها با اطلاع پزشک معالج از دو هفته قبل
– عدم معاینه سینه یا شیر دادن در شب قبل از آزمایش
– استراحت قبل از نمونه گیری به مدت نیم ساعت در آزمایشگاه
– ترس و استرس محرک هایی برای ترشح پرولاکتین می باشد، بنابراین در هنگام خونگیری باید کاملأ آسوده و در حال آرامش باشید.
– ورزش هم مانند استرس باعث افزایش این هورمون می شود بنابراین قبل از انجام این تست از فعالیت شدید پرهیز کنید.
– بهتر است نمونه گیری در صبح انجام شود.
کورتیزول
– چون بیشترین مقدار این هورمون مربوط به ساعت 8 صبح می باشد و کمترین مقدار این هورمون مربوط به ساعت 4 عصر می باشد بنابراین جهت استاندارد سازی نتایج باید نمونه گیری در همین ساعت ها به عمل آید، مگر آنکه پزشک معالج دستور دیگری داده باشد.
– مصرف کافئین (موجود درقهوه) در عرض 3 ساعت می تواند غلظت کورتیزول را تا 50% افزایش دهد.
– بیمار قبل از انجام آزمایش باید کمترین استرس و هیجان را داشته باشد.
CPK
– برای تشخیص سکته های قلبی، بیماریهای عصبی و عضلانی مورد استفاده قرار می گیرد.
– حداقل تا 1 هفته قبل از انجام تست هیچگونه تزریق داخل عضلانی نداشته باشد.
PSA
این تست برای تشخیص زودرس بزرگی و سرطان پروستات استفاده می شود. انجام این آزمایش از اواسط دهه چهارم زندگی بطور منظم و حداقل سالی یکبار در آقایان توصیه می شود.
1- یک هفته قبل از انجام آزمایش باید معاینه پروستات یا نمونه برداری و بیوپسی از آن نداشته باشید.
2- یک هفته قبل از انجام آزمایش نباید معاینه مقعد داشته باشید.
3- رادیوتراپی و داروهای نظیر تستوسترون هم می تواند موجب افزایش این آزمایش گردد. در این صورت آزمایشگاه یا پزشک معالجتان را مطلع نمائید.
4- چهل و هشت ساعت قبل از انجام آزمایش انزال یا مقاربت و نیز دوچرخه سواری نداشته باشید.
هورمون رشد
– ترس و استرس محرک هایی برای ترشح هورمون رشد می باشد، بنابراین در هنگام خونگیری باید کاملأ آسوده و در حال آرامش باشید.
– ورزش هم مانند استرس باعث افزایش هورمون رشد می شود بنابراین قبل از انجام این تست از فعالیت شدید پرهیز کنید.
تست تحریک هورمون رشد
بیمار باید حداقل 8 ساعت ناشتا باشد و صبح قبل از ساعت 10 صبح انجام شود.
تستوسترون
بهتر است نمونه صبح گرفته شود بدلیل آنکه سطح آن در صبح از بالاتر از ساعتهای دیگر است.
آندروستندیون
– برای تشخیص سندرم های ایجاد صفات مردانه در زنان مورد استفاده قرار می گیرد.
– آزمایش یک هفته قبل و یا بعد از خونریزی های ماهیانه باید انجام شود.
– از آنجائیکه بالاترین زمان تولید این هورمون در 7 صبح است بنابراین نمونه گیری باید قبل از ساعت 8 صبح انجام شود.
Anti-LKM Ab
– برای تشخیص التهاب کبد ناشی از بیماریهای خود ایمنی استفاده می شود.
– نمونه بهتر است در صبح انجام شود.
HLA B27
– برای ارزیابی استعداد ژنتیکی افراد برای ابتلاء به یک سری از بیماریها استفاده می شود.
– بیمار قبل از ساعت 11 صبح به آزمایشگاه مراجعه نماید و احتیاجی به ناشتا بودن نیست.
جمع آوری نمونه ادرار جهت کشت:
مردان :
– آزمایش باید قبل از شروع مصرف آنتی بیوتیک انجام شود. حداقل 7 روز از آخرین مصرف آنتی بیوتیک گذشته باشد.
– ادرار اول صبح برای انجام آزمایش بهتر است.
– بیمار دستهای خود را با آب و صابون خوب بشوید. سپس آلت تناسلی خود را با آب ولرم بشوید.
– در صورت ختنه نبودن باید پوست روی آلت تناسلی به طرف عقب کشیده شود.
– بیمار بخش اول ادرار خود را دور بریزد و بخش میانی ادرار را بدون آنکه دهانه یا درون ظرف استریل توسط دستها یا نواحی تناسلی آلوده گردد، درآن ریخته شود، بقیه ادرار در توالت ادرار شده و دور ریخته شود.
– در ظرف بدون دست زدن به دهانه اش بسته شود.
– در صورتیکه نمونه در خارج از آزمایشگاه تهیه شده است سریعأ (حداکثرتا 20 دقیقه) به آزمایشگاه منتقل شده و در غیر اینصورت تا چند ساعت در یخچال نگهداری شود.
زنان :
– آزمایش باید قبل از شروع مصرف آنتی بیوتیک انجام شود. حداقل 7 روز از آخرین مصرف آنتی بیوتیک گذشته باشد.
– ادرار اول صبح برای انجام آزمایش بهتر است.
– بیمار دستهای خود را با آب و صابون خوب بشوید. سپس آلت تناسلی خود را با آب ولرم بشوید.
– بیمار راهنمایی میشود تا با یک دست لبهای کوچک آلت تناسلی را از یکدیگر جدا نگه دارد.
– در همان حالت بخش اول ادرار را دور ریخته و ادرار میانی را در ظرف استریل ، بدون آنکه دهانه یا درون ظرف استریل توسط دستها یا نواحی تناسلی آلوده گردد ، بریزد ، بقیه ادرار در توالت ادرار شده و دور ریخته شود.
– در ظرف بدون مالیدن دست به دهانه آن بسته شود.
– در صورتیکه نمونه در خارج از آزمایشگاه تهیه شده است سریعأ (حداکثرتا 20 دقیقه) به آزمایشگاه منتقل شده و در غیر اینصورت تا چند ساعت در یخچال نگهداری شود.
اطفال شیرخوار :
– آزمایش باید قبل از شروع مصرف آنتی بیوتیک انجام شود. حداقل 7 روز از آخرین مصرف آنتی بیوتیک گذشته باشد.
– یک کیسه تمیز و استریل پلاستیکی با اندازه مناسب ( Urine bag) بسته به جنسیت طفل حاوی برچسب نام و مشخصات بیمار و شماره قبض بیمار ، پنبه ، گاز ، آب و صابون آماده میکنیم. – درست قبل از نمونه گیری کودک باید تا حدامکان آب نوشیده باشد.
– شیرخوار را به پشت قرار دهید ، درحالیکه لگنش به خارج چرخیده ، پاهایش از هم دور شده است و زانوانش خم هستند . دستکش ها را بپوشید.
– آلت تناسلی ، همانند آنچه در مورد بالغین شرح داده شد تمیز گشته و خشک میگردد.
– کیسه بطوریکه ، داخل آن با دستهایمان تماس حاصل پیدا نکند به محل چسبانده میشود.
– طفل را بر روی زانو نشانده تا در کیسه ادرار کند. یا پوشکی را روی کیسه قرار داده و بر تختی که کمی بستر آن بالا برده شده قرار دهید تا تخلیه ادرار آسانتر انجام شود.
– کیسه را بعد از جمع آوری ادرار سریع جدا کنید.
– درب کیسه حاوی ادرار را خم کرده و با چسب خودش بچسبانید و در یک لیوان قرار دهید.
– در صورتیکه نمونه در خارج از آزمایشگاه تهیه شده است سریعأ (حداکثرتا 20 دقیقه) به آزمایشگاه منتقل شده و در غیر اینصورت تا چند ساعت در یخچال نگهداری شود.
جمع آوری نمونه اسپرم (مایع منی)
آزمایش بر روی مایع منی به منظور تشخیص علت نازایی در مردان مورد استفاده قرار می گیرد. حساسیت اجزاء موجود در نمونه خصوصأ اسپرم ها بسیار زیاد بوده، لذا رعایت نکات متعددی در حین انجام این آزمایش ضروری است که باید مورد توجه قرار گیرد:
1- قبل از انجام آزمایش باید بین 3 تا 5 روز تماس جنسی یا انزال نداشته باشید.
2- وجود تب در خلال 3 روز پیش از انجام آزمایش و یا استفاده از جکوزی و یا سونای گرم در 3 روز پیش از آزمایش نتیجه را تحت تاثیر قرار می دهد.
3- نمونه بهتر است در آزمایشگاه تهیه شود. چنانچه در خارج از آزمایشگاه تهیه شود باید در عرض حداکثر نیم ساعت تحویل آزمایشگاه گردد. در حین انتقال نمونه دمای ظرف باید حدود دمای بدن باشد. برای اینکار می توانید با گرمای دست ظرف را گرم نموده و در داخل جیب خود حمل نمائید.
4- ظرف جمع آوری را آزمایشگاه در اختیار شما قرار می دهد لذا از ظرف دیگری استفاده نکنید.
5- نمونه باید فقط از طریق تحریک مصنوعی (استمناء) و با دست کمی نمناک تهیه شود. به هیچ وجه از کاندوم جهت جمع آوری نمونه نباید استفاده کرد.
6- از مواد لغزاننده (نظیر صابون) استفاده نشود.
7- تمام نمونه خارج شده در داخل ظرف ریخته شود.
8- قبل از ریختن نمونه به داخل ظرف بهتر است با در دست گرفتن ظرف دمای آن را به نزدیک درجه حرارت بدن (37 درجه سانتی گراد) برسانید.
9- پس از گرفتن نمونه ، ظرف حتمأ به مسئول مربوطه تحویل گردد.
آزمایش مدفوع
رایج ترین کاربرد آزمایش مدفوع تشخیص انواع مختلف انگلهای بیماریزا در روده است. افرادی که تحت آزمایش مدفوع قرار می گیرند باید برای مدت 7 تا 10 روز پیش از انجام این آزمایش از درمان با روغن کرچک یا روغن های معدنی – بیسموت منیزیم – ترکیبات ضد اسهال – تنقیه باریم خودداری نمایند.
بهتر است این آزمایش در سه نوبت هر روز یا یک روز در میان انجام شود، زیرا تک یاخته ها و تخم کرمها به صورت تناوبی دفع می گردد. اگر بیمار دچار یبوست باشد سه نوبت را باید حداکثر در فاصله زمانی 10 روز جمع آوری کند.
نمونه مدفوع باید مستقیمأ در ظرفی که از طرف آزمایشگاه در اختیار بیمار قرار می گیرد جمع آوری شود.
اگر بیمار بستری است نمونه را در یک ظرف خشک جمع آوری نموده و سپس با استفاده از چوب مخصوص نمونه را به ظرف برچسبدار منتقل نمایید.
در صورت مشاهده هرگونه کرم یا مورد مشکوک به آزمایشگاه اطلاع دهید. نمونه مدفوع نباید به آب یا ادرار آلوده شود.
چنانچه نمونه اسهالی می باشد، سریعأ آنرا به آزمایشگاه منتقل کنید و مسئول پذیرش را هم از اسهالی بودن آن مطلع سازید، چون نمونه های اسهالی باید فورأ مورد آزمایش قرار گیرند. اگر ارسال آزمایش حداکثر تا 30 دقیقه پس از جمع آوری نمونه امکان پذیر نباشد، لازم است نمونه در یخچال قرار داده شود اما باید توجه کرد نمونه یخ نزند.
چنانچه نمونه مدفوع از نوزاد شیرخوار مورد نیاز است روی سطح پوشک پلاستیک تمیز پهن کرده و نمونه مدفوع را از روی پلاستیک با قاشقک ظرف ادرار جمع آوری کنیم و داخل ظرف مدفوع منتقل کنیم.
تست خون مخفی در مدفوعOB
این آزمایش برای بررسی خونریزی های مختصری که در بخش های مختلف دستگاه گوارش اتفاق می افتد اما به علت کم بودن با چشم قابل دیدن نیست انجام می شود
آزمایش شناخت زودرس سرطان دهانه رحم (پاپ اسمیر) و HPV:
این آزمایش به منظور شناخت زودرس سرطان دهانه رحم انجام می شود و به علاوه در زمان انجام آن می توان به التهاب دهانه رحم و عفونت های آن نیز پی برد. رعایت چند نکته پیش از انجام این آزمایش ضروری است:
1- از 72 ساعت قبل از انجام آزمایش از دوش واژینال (شستشوی داخل واژن با آب یا مواد ضدعفونی کننده) پرهیز نمائید.
2- از نمونه برداری در زمان قاعدگی، خونریزی فعال یا دوره های التهابی اجتناب نمائید.
3- از 48 ساعت قبل از انجام آزمایش از تماس جنسی بدون کاندوم خودداری نمائید.
راهنمایی های دارویی
1- نكته مهم : در مورد قطع نمودن داروهای تجویز شده قبلا با پزشك معالج خود مشورت نمایید.
2- به مدت هفت روز قبل و در زمان جمع آوری نمونه مدفوع از مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروكسن، ایندومتاسین یا مقادیر بیش از 325 میلی گرم آسپرین در روز خودداری نمایید.
3- به مقدار نیاز می توانید استامینوفن استفاده نمائید.
4- به مدت دو روز قبل و در زمان جمع آوری نمونه مدفوع از خوردن آهن، کپسول هماتینیک، قرص فیفول، ویتامین C خودداری نمائید.
5- اگر سابقه خونریزی از لثه دارید 48 ساعت قبل از جمع آوری نمونه از مسواک و نخ دندان استفاده نکنید.
پاسخ دهید
میخواهید به بحث بپیوندید؟مشارکت رایگان.